“Kurgu kuralları, nasıl film montajı yapılır?” konularına değinmeden önce kısaca kurgunun tanımını yapalım. Kurgu (film editi), bir filmi oluşturan, şekil veren – belki de kurtaran- en önemli sinematografik unsurlardan biri, hatta ilkidir. Sinematografi; çekim teknikleri, ışık kullanımı, kamera hareketleri kadar film montajının da oluşturduğu bir olgudur. Post-prodüksiyon aşamasının en önemli kısmı olan kurgu, – kabaca- gelen ham görüntülerin seçilmesi, kesilip ardarda eklenmesinden oluşan bir süreçtir.

Nasıl kurgu yapılıra verebileceğimiz başlangıç cevabı; yapabileceğimiz en basit temel kurgu kesmektir. Bir planı kesip diğerine bağlamak… Kesip birbirine bağladığınız planlar sahneyi, sahneler sekansı, hepsi ise bir filmi oluşturur. Bu 3 cümleye göre, film montajı yapmak kulağa çok kolaymış gibi geliyor olabilir:)

Aslında her yaratıcı sektörde, branşta olduğu gibi, video dalında, sinema sekötünde de kuralları, kaideleri esnetmek hatta bozmak ortaya çıkan çalışmanın  “daha yaratıcı” bir hale gelmesini sağlayabilir. Ancak tüm bunlardan önce kurgunun nasıl yapıldığını, kurallarını bilmek, planları nasıl keseceğimizi, nereden nereye atlamamız gerektiğini, içgüdüden ziyade farkında olarak bilmek bizi bu alanda çok daha ileri taşır.

Bu sebeple önce kurgunun nasıl yapıldığından bahsedelim. Dijital dünyada, montaj yaparken kullandığımız programlardan söz edelim. Kurgunun kurallarını ve gerekliliklerini, iyi bir film montajının ne ifade ettiğini görelim.

Dijital dünyada montaj, makaralı filmlerin montajı, negatif kurgusu gibi eski ekol montajdan çok daha basit ve hızlıdır. Bunun yanında, post prodüksiyon sürecinde yapabilecekleriniz neredeyse sınırsızdır. Görsel efektler, renk düzeltmesi, birleştirme (compositing), animasyon gibi konulara pek girmeden kullanabileceğiniz programlardan bahsedelim.

Piyasada, video montajı için, yaygın olarak kullanılan 3-4 software mevcut. Bunlardan en çok tercih edilenler:

• Final Cut Pro
• Adobe Premiere
• Avid
• Movie Maker & iMovie
• Edius

İlk olarak söylemeden geçemeyeceğim, hangi programı kullandığınızın önemi yok, önemli olan bakış açınız, yaratıcı tarafınız, yetenekleriniz ve tecrübeniz. Bir filmi editlerken esas olan, hangi plan hangi plandan sonra gelecek, sahnenin vermek istediği duyguyu verebiliyor muyum? gibi sorunların üstesinden gelmek ve bir süre sonra bu soruların sorun olmaktan çıkıp sizi yaratıcı bir sürece soktuğunu hissetmektir.

Programlara dönecek olursak, dizi, sinema, reklam sektöründe en çok tercih edilen program Avid, günümüz hızlı tüketim dünyasına üretim yapan video, kısa film editörlerinin tercih ettiği program Final Cut Pro, yine medya sektöründe sıkça kullanılır hale gelen Edius, Adobe ‘ tan vazgeçemeyen ve gönül bağı kurmuş, biraz daha klasik dijital editörlerin kullandığ program Premiere ve nasıl kurgu yapılır noktasında araştıran ve yeni başlayanların genelde kullandığı Movie Maker ve iMovie.

Hangi kurgu programını kullanırsanız kullanın, montaj işi o arayüze alışmanızı, kısa yolları bilmeniz ve o programı hızlı ve akıcı kullanabilmenizi gerektirir. Bu gereklilik de sürekli kullanımı beraberinde getiriyor. Ancak süre kısıtınız yoksa, her programı kabaca kullanmayı öğrenmek, videolarla veya internette bulabileceğiniz yönlendirmelerle artık çok basit. (“how to” videolarının dijital dünyada açtığı çığır)

Temel Film Kurgusu Kuralları

Film montajı, her ne kadar öznel görünse de, yıllardır uyulan ve uyulduğu takdirde izleyiciye verdiği his bakımından standartlaşan kimi kurallar veya olmazsa olmazlar vardır. Bu montaj kurallarını, yaratıcılığı yok etmek değil de video kurgusunu özümsemek olarak kabul ederseniz daha faydalı olur.

Film editinin kurallarını araştırırsanız, farklı maddelerle, laf kalabalıklarıyla, öznel birtakım eklemelerle karşılaşabilirsiniz. Bunları sadeleştirmeye ve gerekli olanları yazmaya çalışacağım. Bunun için, size, Oscar ödüllü film editörü Oscar Murch’ ün In the blink of an eye: A perspective on film editing kitabında da söz ettiği “rule of six” montajın 6 kuralından söz edelim:

1. Emotion – His

Filmde – videdoda yaptığınız cutlar veya şöyle söyleyelim planı ketiğiniz ve başka plana geçtiğiniz noktalar izleyicide nasıl bir his oluşturuyor. Unutmayın, kurgu, filmin izleyicide oluşturduğu duyguyu direk olarak etkiler. Filmin odağı izleyicidir; siz, yahut yönetmen yahut sanatsal bakış açınız değildir. Bu noktada anlaşılır olmak ve izleyiciye vermek istenen duyguyu hissettirmek ilk sorumluluğunuzdur.

2. Story- Hikaye

Yaptığınız kurgu,  sahneyi veya filmi, hikaye doğrultusunda ilerlemesini sağlıyor mu? Planı her değiştirdiğinizde veya kestiğinizde bu, filmin , öykünün ilerlemesini sağlıyor mu? Yani yaptığınız cut‘lar mantıklı mı? “Bir planı kesip diğer plana geçtiğinizde bu öyküde nasıl bir ilerleme sağlıyor?” Bu sormanız gereken soruların başında geliyor.

3. Ritim

Montajda en önemli hususlardan biri plan süresidir. Müzikte olduğu gibi kurguda da ritim çok önemlidir. Planların uzunluğu, vermek istediğiniz duyguya, çekim tekniğine ve izleyici odaklı düşünmeye bağlıdır. Çoğu kurgucu ” bir planı uzun tutmaktansa kısa tutmayı tercih edin” düşüncesindedir ancak bu uzunluk kimi filmlerde(özellikle sanat filmleri, ağır festival filmleri, belgeseller vs) göreceli bir tercih olabilir.

4. Eye Trace ( Göz Hizası)

Bu başlık biraz kafa karıştırıcı da olsa, izleyicinin bakış hizası- açısı dahilinde bir planı kesip öbür plana geçmekten söz ediyor. Yaptığınız cut hareket ve mekan dahilinde, izleyicinin gözünde devamlılık sağlıyor mu?

5. Ekranın 2 Boyutlu Yapısı

Montaj yaparken, 180 derece kuralına uyulması gerekli. Yani , plan değiştirirken aks atlanmamalı. Seyirci aksiyonu oyuncuların bir tarafından izliyor ve kestiğinizde diğer taraftan izlememeli. ( 180 derece kuralını bilmiyorsanız, yukarıdaki wikipedia linkine tıklayabiliriniz)

6. Aksiyonun 3 Boyutlu Yapısı

180 derece kuralını , bazen seyirciyi farklı yönlendirmek, kafasını karıştırmak, algılarıyla oynamak için bozabilirsiniz. Bu istisnai bir durumdur. Aksiyonun 3 boyutlu yapısı, kamera hareketi dahilinde, aksiyonu izleyiciye ifade etmeyi de anlatır.

Aşağıdadaki video, bir film editörünün, sahneyi nasıl kurguladığı ve verilmek istenen hisse nasıl ulaştığı, planları nasıl kestiği yönünde bilgiler içeriyor. Anlatımı ve verdiği örnekler bakımından, iyi ve sıkıcı olmayan bir video.

Kurgunun filmin vermesi gereken duyguda, hikayenin ilerlemesinde ve izleyiciyle olan iletişimde ne kadar önemli olduğunu gördük. Kurgunun kuralları veya nasıl yapılması gerektiği konularına bu yönde cevap aradık. Filmin montaj kısmı belki de en can alıcı tarafıdır.  Son olarak, yönetmenin kafasının içine girmek, anlatmak istediklerini anlatabilmek ve kafanızda canlandırabilmek, iyi bir kurgucu olmanızı sağlar. 

Adobe Indesign Özel Ders

₺ 2.400,00

Adobe Photoshop Özel Ders

₺ 2.800,00

Adobe After Effects Özel Ders

₺ 3.250,00

Adobe Illustrator Özel Ders

₺ 2.600,00